Ksenoöstrojenler östrojen hormonunun etkilerini taklit eden bir grup sentetik kimyasaldır. Bu bileşiklerin bir örneği polikarbonat plastikler ve epoksi reçine üretiminde kullanılan Bisfenol A'dır (BPA). Yüksek dozda BPA'nın in vivo ve in vitro nöron ve glial hücre sayısında azalmaya yol açtığı ve BPA’nın düşük dozlarda bile endokrin sistemi olumsuz yönde etkilediği ayrıca merkezi sinir ve immun sisteminde de etkileri olduğu belirtilmektedir. Birçok çalışmada BPA’nın yetişkinlerde merkezi sinir sistemi üzerine etkisi in-vivo veya in-vitro koşullarda incelenmiştir. BPA için belirlenen güvenli doz olan 25mg/kg/gün için beyincikte meydana gelen etkileri incelemek üzere yapılan bir araştırma bulunmamaktadır.
Birçok meyve ve sebzede bulunan bir tür polifenol olan ellajik asit (EA), çeşitli hastalıklara karşı anti-inflamatuar, anti-apoptotik, antioksidan ve antifibrotik etkilere sahiptir.
Çalışmamızda, 1. Kontrol 2. BPA (25mg/kg/30 gün), 3. EA (10/mg/kg/30 gün) 4. BPA+EA (sırasıyla 25mg-10mg/kg/30gün) olmak üzere 4 rat deney grubu belirlenmiştir. Deney süresinin sonunda alınan beyincik dokularında Kaspaz-3 immun boyaması yapılarak apopitoz gösteren hücreler tespit edilmiştir. Kontrol ve EA kullanılan gruba ait boyamalarda immun tutulumun birbirine benzer şekilde oldukça az sayıda ve son derece hafif olduğu tespit edildi. BPA kullanılan gruba ait preparatlarda; serebellar korteksin moleküler, gangliyoner ve granüler katmanlarında Kaspaz 3 için (+) immun reaksiyon gözlendi. Granüler katmandaki hücrelerde boyanmanın daha yoğun olduğu dikkati çekti. Pleksus koroideus’u döşeyen epitelde immun tutulum oldukça belirgindi. Lateral ventrikülde hiyalin formasyonu gözlenirken, perivasküler alanlarda da immun reaksiyon bulunduğu tespit edildi. Pia Mater’de Pürkinje hücrelerinde nekroz ve yoğun vakuolize alanlar gözlendi. Ayrıca granüler katmanda ve özellikle merkezi alba alanında vakuolizasyonun kontrol grubuna oranla artış gösterdiği belirlendi. Folyum bünyesindeki Substansiya Alba’da hiyalin formasyonu ve dejeneratif odakların olduğu dikkati çekti. BPA ve EA uygulanan grubun beyincik kesitlerinde immun reaksiyonun sayıca ve yoğunluk bazında azalma eğilimine girdiği, neredeyse kontrol grubuna yakın bir şekilde odakların ortadan kaybolduğu görüldü. Gerek Substansiya alba’da, gerekse moleküler, granüler, gangliyoner katmanda tutulum gösteren hücrelerin sayıca azaldığı ve boyanma yoğunluğunun BPA grubuna oranla azaldığı dikkat çekti. Perivasküler tutulumun da gözlenmediği bu gruba ait preparatlarda nörodejeneratif odakların BPA grubuna göre belirgin bir şekilde azaldığı görüldü.
Sonuçlarımız, BPA uygulanan sıçanlarda gelişen patoloji üzerine EA’nın protektif etkisi sayesinde serebellar histolojik mimariyi belirgin şekilde iyileştirdiğini ve apopitotik hücre sayısında önemli azalmalar olduğunu göstermiştir. ORCID NO: 0000-0001-7237-1562, 0000-0001-6990-3337
Anahtar Kelimeler: Bisfenol A, Ellajik Asit, Kaspaz-3, Rat
|
