Ksenoöstrojenler östrojen hormonunun etkilerini taklit eden bir grup sentetik kimyasaldýr. Bu bileþiklerin bir örneði polikarbonat plastikler ve epoksi reçine üretiminde kullanýlan Bisfenol A'dýr (BPA). Yüksek dozda BPA'nýn in vivo ve in vitro nöron ve glial hücre sayýsýnda azalmaya yol açtýðý ve BPA’nýn düþük dozlarda bile endokrin sistemi olumsuz yönde etkilediði ayrýca merkezi sinir ve immun sisteminde de etkileri olduðu belirtilmektedir. Birçok çalýþmada BPA’nýn yetiþkinlerde merkezi sinir sistemi üzerine etkisi in-vivo veya in-vitro koþullarda incelenmiþtir. BPA için belirlenen güvenli doz olan 25mg/kg/gün için beyincikte meydana gelen etkileri incelemek üzere yapýlan bir araþtýrma bulunmamaktadýr.
Birçok meyve ve sebzede bulunan bir tür polifenol olan ellajik asit (EA), çeþitli hastalýklara karþý anti-inflamatuar, anti-apoptotik, antioksidan ve antifibrotik etkilere sahiptir.
Çalýþmamýzda, 1. Kontrol 2. BPA (25mg/kg/30 gün), 3. EA (10/mg/kg/30 gün) 4. BPA+EA (sýrasýyla 25mg-10mg/kg/30gün) olmak üzere 4 rat deney grubu belirlenmiþtir. Deney süresinin sonunda alýnan beyincik dokularýnda Kaspaz-3 immun boyamasý yapýlarak apopitoz gösteren hücreler tespit edilmiþtir. Kontrol ve EA kullanýlan gruba ait boyamalarda immun tutulumun birbirine benzer þekilde oldukça az sayýda ve son derece hafif olduðu tespit edildi. BPA kullanýlan gruba ait preparatlarda; serebellar korteksin moleküler, gangliyoner ve granüler katmanlarýnda Kaspaz 3 için (+) immun reaksiyon gözlendi. Granüler katmandaki hücrelerde boyanmanýn daha yoðun olduðu dikkati çekti. Pleksus koroideus’u döþeyen epitelde immun tutulum oldukça belirgindi. Lateral ventrikülde hiyalin formasyonu gözlenirken, perivasküler alanlarda da immun reaksiyon bulunduðu tespit edildi. Pia Mater’de Pürkinje hücrelerinde nekroz ve yoðun vakuolize alanlar gözlendi. Ayrýca granüler katmanda ve özellikle merkezi alba alanýnda vakuolizasyonun kontrol grubuna oranla artýþ gösterdiði belirlendi. Folyum bünyesindeki Substansiya Alba’da hiyalin formasyonu ve dejeneratif odaklarýn olduðu dikkati çekti. BPA ve EA uygulanan grubun beyincik kesitlerinde immun reaksiyonun sayýca ve yoðunluk bazýnda azalma eðilimine girdiði, neredeyse kontrol grubuna yakýn bir þekilde odaklarýn ortadan kaybolduðu görüldü. Gerek Substansiya alba’da, gerekse moleküler, granüler, gangliyoner katmanda tutulum gösteren hücrelerin sayýca azaldýðý ve boyanma yoðunluðunun BPA grubuna oranla azaldýðý dikkat çekti. Perivasküler tutulumun da gözlenmediði bu gruba ait preparatlarda nörodejeneratif odaklarýn BPA grubuna göre belirgin bir þekilde azaldýðý görüldü.
Sonuçlarýmýz, BPA uygulanan sýçanlarda geliþen patoloji üzerine EA’nýn protektif etkisi sayesinde serebellar histolojik mimariyi belirgin þekilde iyileþtirdiðini ve apopitotik hücre sayýsýnda önemli azalmalar olduðunu göstermiþtir. ORCID NO: 0000-0001-7237-1562, 0000-0001-6990-3337
Anahtar Kelimeler: Bisfenol A, Ellajik Asit, Kaspaz-3, Rat
|
