Öz: Kadýn bedeni, insanlýk tarihi boyunca ister ilkel toplumlar olsun isterse en geliþmiþ toplumlar olsun; bilinen her kültürde ve her insan topluluðunda, pek çok farklý anlamlar yüklenerek, þekillendirilmek, deðiþtirilmek, renklendirilmek, deforme edilmek, dikkat çekici hale getirilmek istenmiþtir. Kadýn bedenine uygulanan, biyopsikososyal dengenin bozulmasýna neden olan zararlý kültürel uygulamalar literatür taramasý yapýlarak derlenmiþtir. Literatür taramasý 01-29 Þubat 2024 tarihleri arasýnda yapýlmýþtýr. Çalýþmada ‘Kadýn bedeni” VE “Zararlý geleneksel uygulamalar” VEYA “Geleneksel saðlýk” VE “Kadýn saðlýðý” VEYA “Saðlýkta kültürel uygulamalar” VE “Sosyal saðlýk” VE “Saðlýkta kültür” kelimeleri ve bu kelimelerin Ýngilizce tercümeleri kullanýlarak Google Akademi, Medline, Pubmed ve Sciencedirect arama motorlarýnda taramalar yapýlmýþtýr. Kadýn bedenine yönelik geleneksel uygulamalar, din kaynaklý uygulamalar, toplumsal ve ailevi baskýlar geliþmemiþ toplumlarda gözlenirken; geliþmiþ toplumlarda ise ana nedenler arasýnda imaj-moda-güzellik algýlarý, estetik-kozmetik kaygýlar ve farklý-dikkat çekici olma isteði sayýlabilir. Dünyanýn pek çok farklý bölgesinde yüzlerce kadýn bedenine zarar veren geleneksel uygulamalar mevcuttur bunlardan bazýlarý: Dudak ve kulak plakasý takýlmasý, kadýn sünneti, lotus ayak geleneði, zürafa boyunlu olmak için takýlan boyun halkalarý, göðüs ütülemesi yapma, dört burun deliðine sahip olma, sati geleneðidir. Geliþmiþ toplumlara bakýldýðýnda ise net ve açýk bir zorlama gibi görünmese de geliþmemiþ toplumlara paralel olarak zararlý toplumsal geleneðe baðlý uygulamalara rastlanmaktadýr (dövme, pircing, korseler, topuklu ayakkabýlar, estetik operasyonlar). Yapýlan zararlý geleneksel uygulamalarýn sonucunda kanama, þiddetli aðrýlar, þok, enfeksiyon, psikolojik ve cinsel sorunlar meydana gelebilir. Bu da hem birey ve ailesi için, hem de toplum için saðlýk, etik, sosyolojik, psikolojik ve ekonomik anlamda olumsuz sonuçlarýn doðmasýna neden olabilir. ORCID NO: 0000-0003-0140-8668
Anahtar Kelimeler: Kadýn saðlýðý, Kadýn bedenine ait uygulamalar, Geleneksel saðlýk, Kültürel saðlýk.
|
